De graphic novel - een studie.

Onderstaande tekst is een samenvatting van mijn eindproject aan de bibliotheekschool. Ik koos er voor om mijn project over graphic novels te doen. Voor mijn stagewerkzaamheden in de bibliotheek van Turnhout heb ik gezocht naar een antwoord op de vraag 'Wat is een graphic novel?' En wat is het onderscheid tussen een 'gewone' strip en graphic novel? Nadat ik zo wat de hele stripcollectie in mijn handen heb gehouden, had ik een criterialijst opgesteld.

Door Elias Jonkers.

Alle graphic novels zijn strips, maar niet alle strips zijn graphic novels.

Wat is een graphic novel?

Art Spiegelman zei ooit: 

“A graphic novel is a comic book that you need a bookmark for.” 

In deze uitspraak zit het kwantitatieve als belangrijkste kenmerk. Spiegelman is niet de enige die vooral dit kenmerk gebruiken om de strip van de graphic novel te onderscheiden.  De uitspraak van Spiegelman zegt niets over de inhoud, daar waagt Eddie Campbell zich aan:

“Graphic novel signifies a movement rather than a form. The goal of the graphic novelist is to take the form of the comic book, which has become an embarrassment and raise it to a more ambitious and meaningful level.”

Dat de ‘gewone’ strip uitgegroeid is tot een verlegenheid vind ik wat kort door de bocht. Campbell zegt dat de graphic novel meer moet zijn dan de verhalen die we in de ‘gewone’ strip kunnen lezen. En daar kan ik het wel mee eens zijn. 

Een gecombineerde definitie (kwantitatieve van Spiegelman en het kwalitatieve van Campbell) vinden we bij Shirrel Rhoades:

‘…a novel in comic-strip form, usually with lengthy and complex storylines, and often aimed at mature audiences.’  

Rhoades onderscheid twee soorten graphic novels: 1) verzamelwerk en 2) originele verhalen. In zijn korte geschiedenis laat Rhoades de graphic novel ontstaan in 1842 met de publicatie van The Adventures of Obadiah Oldbuck  van de Zwitser Rodolphe Töpffer. 

De term graphic novel nam een start toen Eisner voor zijn boek A Contract with God een uitgever wou zoeken in 1978. Het was de eerste ‘strip’ waar graphic novel op de cover stond. Eisner had iets anders gemaakt dan het toen, en nog steeds, razend populaire superheldengenre. Zijn boek was geen integrale versie en daarmee een lang superheldenverhaal. Het had dus een andere term nodig. 

We hebben tot dusver het kwantitatieve en kwalitatieve als twee grote criteria. Deze zijn te algemeen om duidelijk het verschil te duiden. Als we enkel met het kwantitatieve rekening houden zijn alle verzamelwerken graphic novels en kunnen we evengoed alle strips graphic novels noemen. Als we enkel het kwalitatieve nemen, wel dat is een kwestie van persoonlijke mening. We hebben dus meer criteria nodig. 

Criterialijst.

Bij deze criterialijst zeg ik wel het volgende: het is geen lijst die onfeilbaar is. Ik heb deze lijst opgesteld na heel wat uren studie en strips te bekijken en de pro- en contra’s af te wegen. De lijst is ontstaan als werkinstrument. De lijst moest uitsluitsel geven en er voor zorgen dat iedereen hetzelfde verstaat onder graphic novel. Ik ben er wel van overtuigd dat deze lijst bruikbaar is voor alle bibliotheken. De criteria in cursief zijn eerste richtlijnen.

1. Vorm:
- Kleiner dan het gemiddeld stripverhaal.
- Over het algemeen meer tekst.
- Aanwezigheid van een inleiding, inhoudsopgave, nawoord…
- De sequentie is niet primair.

2. Inhoud:
- Waargebeurd of gebaseerd op waar gebeurde feiten: (auto)biografieën.
- Literaire inslag: gebaseerd of herwerking van een bestaande roman.
- Moeilijkere onderwerpen: depressie, autisme, rouwen, suïcidaal gedrag, politiek…

3. Omvang:
- Niet periodiek: geen reeks van onbeperkte omvang. Vb. Fables heeft in het totaal 134 delen.
- Geen integrale uitgaven.
- Alleenstaand werk.

Voor een volledige toelichting van de criteria kan u volgende publicatie raadplegen: Collectie graphic novel.

De lijst is mijn conclusie van wat een graphic novel is. Hoe we een graphic novel kunnen onderscheiden van een ‘gewone’ strip. De lijst moest uitsluitsel geven en er voor zorgen dat iedereen hetzelfde verstaat onder graphic novel. Ik ben er wel van overtuigd dat deze lijst bruikbaar is voor boekhandelaars, bibliotheken en uitgevers alsook stripkunstenaars.

Bronnen: 
- Fingeroth, D. (2008). The rough guide to graphic novels. New York: Rough Guides. Citaat Art Spiegelman (p.5) en Eddie Campbell (p.6).
- Rhoades, S. (2008). Comic books: how the industry works. New York: Peter Lang. Citaat Rhoades (p.214).

Tekst: © Elias Jonkers. 15/05/2014.